2 x 13: Nederland faillissementenland?
Ook in 2013 breekt Nederland naar alle waarschijnlijkheid haar eigen persoonlijk record. Dit jaar stevenen we af op bijna 13.000 faillissementen (bron: Graydon).* Eerder haalde ik in een blog aan dat Nederland deel uitmaakt van het rijtje van Europese crisislanden als het om de groei van het aantal faillissementen gaat. De vraag die telkens bij mij opkomt, is “waarom?” Waar komt deze dubieuze eer toch vandaan?
Ligt de oorzaak in ons collectief verleden? Nederland als handelsnatie, waardoor wij in goede en slechte tijden blijven ondernemen en telkens nieuwe bedrijven starten? Ligt het aan de administratieve woede van de Kamer van Koophandel? Met andere woorden: houden wij onze faillissementen gewoon heel goed bij? In dat geval zou je zeggen dat een land als Duitsland het ook ‘goed’ moet doen op het gebied van faillissementen. Is het in Nederland gemakkelijker failliet gaan? Ik ging op zoek. Het verslag van een zoektocht.
Oorzaak 1: Banken oorzaak toename faillissementen
In een interview met curator Louis Deterink wijst het NRC de banken aan als schuldigen. Banken moeten bedrijven de ruimte geven om even niet af te lossen of om minder rente te betalen. Op die manier zouden faillissementen dikwijls kunnen worden voorkomen. Voordat het financiële kaartenhuis in elkaar viel, probeerden banken een faillissement nog te vermijden terwijl banken dit nu nauwelijks meer doen. In de pre-crisis tijd konden zij zo in zeventig procent van de gevallen een faillissement vermijden.
Oorzaak 2: Supersnelle (onzorgvuldige?) afhandeling van faillissementen
In een artikel van de Deutsch-Niederländische Handelskammer (DNHK) wordt er inderdaad opgemerkt dat wij, in vergelijking met onze oosterburen, faillissementen veel sneller afhandelen. Terwijl in Duitsland vaak nog een voorlopige insolventie wordt aangevraagd, gaat de Nederlandse curator sneller over tot verkoop van een failliete onderneming. Gaan onze curatoren daarin net zo gründlich te werk als onze oosterburen?
Z24 geeft aan dat het beter zou zijn wanneer een gecertificeerde accountant beslissingen neemt bij een faillissement omdat deze beter zicht heeft op welke bedrijfsonderdelen nog levensvatbaar zijn en de boedel van gefailleerde ondernemingen dan bovendien meer geld zou opleveren.
Oorzaak 3: Faillissementswetgeving aan vernieuwing toe
In een artikel over de faillissementswet geeft Z24 aan dat een mogelijke oorzaak gelegen is in de criteria die gelden voor een faillissement. Op dit moment kan een bedrijf namelijk al failliet gaan bij twee niet betaalde schulden. Expliciete financiële criteria worden hierbij niet gesteld. Zoals hierboven al aangegeven, zijn banken minder gul met het verstrekken van kredieten. Een vicieuze cirkel is het gevolg. Vóór de crisis lukte het ondernemingen vaak om een lening af te sluiten om schulden af te betalen. Het zou kunnen dat meer ondernemingen hadden overleefd wanneer ze wat meer tijd en financiële ruimte hadden gekregen.
Oorzaak 4: Hoog aantal starters, dus hoog aantal faillissementen
Volgens oud medewerker van Graydon en tevens faillissementenexpert Robert Blom hangt het hoge aantal faillissementen samen met het hoge aantal starters in Nederland. Volgens hem worden er de afgelopen vijf jaar jaarlijks zo’n 100.000 à 120.000 bedrijven opgericht in Nederland. Hij geeft aan dat 50 tot 55 procent van deze starters een onderneming oprichten “omdat zij niet anders kunnen.” Van deze meer dan honderdduizend startende ondernemingen verdwijnt zo’n zestig procent in de eerste vijf jaar. Gelukkig worden de meeste daarvan opgeheven en hoeft het merendeel van deze starters geen faillissementstraject in te gaan dat vaak littekens voor het leven achterlaat bij de gefailleerde ondernemer.
Oorzaak 5: Crisis duurt te lang
Mogelijk is de rek er ook gewoon uit. Bij bedrijven die zich jarenlang staande hebben weten te houden met kunst- en vliegwerk, komt er een einde aan de financiële weerbaarheid. Ook deze oorzaak kan weer verschillende achterliggende redenen hebben: behoud van werkgelegenheid of bedrijven die zich te laat aanpassen aan een veranderende economie (gebrek aan innovatie). De detailhandel is daar een goed voorbeeld van. Deze branche is de afgelopen weken veel in het nieuws gekomen doordat er steeds meer fysieke winkels het loodje leggen hoewel de online markt juist booming is.
Conclusie
Ongetwijfeld ligt de waarheid ook in dit geval in het midden en is het hoge aantal faillissementen in Nederland een gevolg van een combinatie van bovengenoemde oorzaken. Vergelijkend onderzoek in de ons omringende landen en vergelijkbare economieën zou mijns inziens nodig zijn om een goede conclusie te kunnen trekken over de oorzaak van dit ongewenste wasdom van faillissementen.
*In 2012 was de totaalscore 11.186, dit jaar stevenen we af op ongeveer 12.920 faillissementen, gebaseerd op een totaal aantal faillissementen van 6.460 over het eerste half jaar van 2013.
