De compliance officer: van toezichthouder naar echte gesprekspartner

De functie van compliance officer bestaat pas zo’n twintig jaar. Maar in die periode is er voor de compliance officer wel het een en ander veranderd. Aanvankelijk was de compliance officer alleen actief in de financiële sector en bekeek vooral of alle regels goed werden nageleefd. De compliance officer krijgt echter een steeds prominentere rol binnen het bedrijfsleven en vervuld een belangrijke taak als sparringspartner van het management. 

Van een passieve controlefunctie...

De compliance officer deed in de jaren negentig van de vorige eeuw zijn intrede. Toen bestond zijn taak eenvoudigweg uit het toetsen van bepaalde praktijken aan de wet- en regelgeving. De functie was beperkt en sterk regelgedreven. Het waren dan ook vaak juristen die de pensioengerechtigde leeftijd naderden die de functie uitoefenden.

Ver van de business hielden zij in de gaten of de opgelegde regels voldoende werden nageleefd. Hierbij werd van de compliance officer een zekere terughoudendheid verwacht. Hij mocht de business niet afremmen. Zo werd hem aangeraden om normen niet te strikt toe te passen en een ruimer toetsingskader te hanteren.

.... naar een cruciale rol

Maar de compliance officer heeft ondertussen een sterke ontwikkeling doorgemaakt. De meeste financiële ondernemingen hebben de compliance officer een centrale rol gegeven in hun organisatie. Langzaamaan is het besef binnen organisaties gekomen dat regels bestaan om markten en klanten beter te bedienen en meer transparantie te generen binnen het bedrijfsleven. Een bedrijf van deze tijd ziet compliance meer dan alleen het afvinken van een checklist, maar als een belangrijke tool om klantgericht te werken. 
De werkzaamheden van de compliance officer zijn niet meer samen te vatten als 'terughoudend en regelgedreven, maar kan worden omschreven met behulp van werkwoorden als toetsen, beheersen en voorkomen.
Helaas is het nog wel een feit dat een deel van de bedrijven uitgaan van een enge definitie van het compliance begrip. De gedachte is dat het voldoende is om niet in strijd te handelen met interne of externe regels.

Compliance is meer dan het naleven van regels

Compliant zijn is echter meer dan de regels naleven. Het is bijvoorbeeld ook het centraal stellen van het belang van de klant. Vandaar dat de compliance officer ondertussen een populaire functie is geworden. De man of vrouw in kwestie heeft een taak te vervullen als beschermer van evenwichtige waardecreatie. Hij of zij is iemand:

• die op strategisch niveau meedenkt over de waarde die de onderneming wil creëren voor de stakeholders,
• die op tactisch niveau waarborgt dat binnen de onderneming de juiste randvoorwaarden voor evenwichtige waardecreatie bestaan,
• die op operationeel niveau werknemers begeleidt bij het oplossen van tegenstellingen.

Kortom, het gaat om een behoorlijk uitdagende functie.
Inmiddels worden er ook awards uitgereikt door Ethispere Institute, een internationale organisatie die zich richt op best practices voor compliance en bedrijfsethiek. Volgens Ethispere Institute is er een verband tussen aandacht voor ethiek in bedrijven en betere bedrijfsresultaten. Voor de derde keer op rij ging deze award in 2015 naar Capgemini.