Gemeenten in financiële problemen door coronacrisis: dit kunnen ze doen

Gemeenten willen zo aantrekkelijk mogelijk zijn voor (toekomstige) inwoners, bedrijven en toerisme. Want als één van deze drie wegvalt, kan dit voor een gemeente grote gevolgen hebben. In de huidige pandemie zien we dat verschillende inkomsten grotendeels wegvallen, terwijl uitgaven verder toenemen. Het lijkt erop dat veel gemeenten financieel in de problemen komen. Echter, de uiteindelijke financiële gevolgen zullen pas na een jaar zichtbaar worden. Wat zorgt er nu precies voor dat gemeenten met hun begroting in de knel komen? En welke acties kunnen zij ondernemen om de gevolgen zo goed mogelijk te voorzien?

Aantrekkelijke gemeente voor ondernemers, inwoners en toeristen

Dat een gemeente niet verantwoordelijk is voor het wegvallen van een BV, NV of VOF is bekend. Maar leveren juist deze partijen niet de werkgelegenheid op voor een grote groep lokale ondernemers? Zorgen juist deze bedrijven niet voor een stad die voor toeristen aantrekkelijk is? En zijn het niet juist deze bedrijven die, door het leveren aan gemeenten, het welzijn van de inwoners bevorderen?

Een gemeente beoogt een aantrekkelijk centrumgebied te creëren met volop winkelgelegenheid, horeca en culturele bezienswaardigheden. Zo wordt er voor zowel inwoners als toeristen een breed aanbod gerealiseerd. Voor de gemeente zorgt dit voor extra inkomsten, en het maakt de gemeente tegelijkertijd ook nog eens aantrekkelijk voor ondernemers om zich in de gemeente te vestigen.

Wegvallen van inkomsten

Gemeenten lopen momenteel al miljoenen mis aan gemiste parkeerinkomsten, toeristenbelastingen en uitstel van betaling voor belastingen voor ondernemers. Juist deze inkomsten zijn voor veel gemeenten cruciaal. En dan te bedenken dat de financiële positie van gemeenten al wankel was vóór de coronacrisis uitbrak: 1 op de 3 gemeenten slaagde er al niet in om voor 2020 een sluitende begroting te maken. Door het plotselinge opduiken van de coronacrisis wordt dit dus alleen nog maar lastiger.

Hierin hopen gemeenten op steun van het kabinet. Maar omdat bijvoorbeeld parkeerinkomsten niet voor iedere gemeente van even groot belang zijn, is het lastig om een eerlijke verdeling te vinden om alle Nederlandse gemeenten passend te compenseren. Als dit al gaat gebeuren.

Extra kostenposten voor gemeenten

Naast dat gemeenten inkomsten dus stevig zien dalen, is er aan de kostenkant een stijging te zien door het toedoen van de coronacrisis. Met name in controles en binnen het sociaal domein. Zo heeft de lokale jeugdzorg het druk met probleemgezinnen die nu noodgedwongen thuis op elkaars lip zitten, en zijn er meer ambtenaren nodig voor handhaving zodat de coronamaatregelen daadwerkelijk worden opgevolgd.

Gaten in de begroting werden voor de coronacrisis al grotendeels veroorzaakt door kosten die sociale taken van de gemeenten met zich meebrengen. Denk hierbij aan jeugdzorg en de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO), die ouderen ondersteund zodat zij zo lang mogelijk thuis kunnen wonen. Vanaf het moment dat deze taken in 2015 bij gemeenten belegd zijn, is dit gepaard gegaan met bezuinigingen.

Steun aan ZZP’ers

Een nieuwe kostenpost zijn de vele ZZP’ers die steun nodig hebben. Zo meldde vele zelfstandige ondernemers zich al bij het loket in Amsterdam, met als gevolg dat de wethouder 110 extra ambtenaren aan heeft moeten stellen om alle steunaanvragen te behandelen.

Bovendien klopt een ZZP’er die faillissement heeft moeten aanvragen ook aan bij de gemeente. Zijn of haar bijstand wordt immers door de gemeente betaald. Het is zowel voor de gemeente als voor de ZZP’er een onzekere tijd, want kan de gemeente de ZZP’er uit de brand helpen, en wie kan de hulp van de gemeente het beste gebruiken?

Ga in gesprek met de lokale ondernemer

Het in gesprek gaan met grote en kleine lokale ondernemers blijft ten alle tijden een goed middel om de impact van een crisis in kaart te brengen. In de beleidvorming kunnen inzichten uit deze gesprekken meegenomen worden, en kunnen gemeenten ook een stuk maatschappelijke verantwoordelijkheid oppakken. Daarbij versterkt dit ook de aantrekkingskracht van een gemeente voor andere ondernemers.

Wie heeft de hulp het hardste nodig?

In deze tijd is er veel data beschikbaar die gemeenten een stap in de goede richting kan helpen. Gestructureerde, transparante en objectieve data welke juist tijdens onzekere perioden houvast biedt en laagdrempelig te verkrijgen is. Deze kan worden ingezet om de huidige ontwikkelingen in kaart te brengen en zo voorspellingen te doen. Cruciale spelers in het ondernemerslandschap kunnen worden geïdentificeerd. Met de steunaanvragen die blijven binnenstromen, moet er snel gehandeld worden. Het behandelen kost echter veel tijd. Data-oplossingen kunnen hierin een uitkomst bieden.

Voor een gemeente kan bijvoorbeeld inzicht in naderende faillissementen heel waardevol zijn. Zo kan er gerichter hulp worden aangeboden, zodat zij die het meeste hulp nodig hebben dit als eerste krijgen. Op deze manier kunnen er faillissementen voorkomen worden, zodat ZZP’ers die hard geraakt worden maar een belangrijke rol vervullen niet onnodig in de bijstand terecht hoeft te komen.

Analyse over uw gemeente

Bent u werkzaam bij een gemeente en herkent u bovenstaande uitdagingen? Door middel van op maat gemaakte analyses helpen we u graag aan de juiste inzichten om uw keuzes op te baseren. U kiest zelf wat u in de analyse wilt meenemen en hoe uitgebreid u de analyse wilt hebben. Meer weten? Lees hier meer of laat direct uw gegevens achter, zodat we in gesprek kunnen gaan over de mogelijkheden.