Faillissementen

Faillissementen

Wanneer is een bedrijf nu precies failliet? Welke procedure doorlopen bedrijven die failliet gaan? Wat zijn de oorzaken? En, belangrijker nog, hoe kunt u een faillissement voorkomen? Dit en meer over faillissement leest u op deze wiki-pagina.

Wiki

Wanneer is een bedrijf failliet?

Wanneer een bedrijf niet langer in staat is de rekeningen te betalen, kan de rechtbank een faillissement uitspreken. 

“Om van een faillissement te spreken, moet aan twee voorwaarden worden voldaan”, zegt Eric van den Broele, Research and Development director bij GraydonCreditsafe. “Bedrijven moeten hun rekeningen structureel niet meer kunnen betalen én er is geen beterschap in zicht.”

Voordat een faillissement wordt uitgesproken, moet het faillissement eerst officieel worden aangevraagd. 

Wie kan een faillissement aanvragen?

Er zijn vier partijen die een faillissement kunnen aanvragen:

  1. De ondernemer (de schuldenaar) zelf.
  2. Twee of meer schuldeisers, onder leiding van een advocaat.
  3. Het Openbaar Ministerie, als het faillissement in het openbaar belang is.
  4. De rechtbank als gevolg van de WSNP, de Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen.
De rechter beslist uiteindelijk of een bedrijf failliet is. De rechter heeft na een faillissementsaanvraag drie mogelijke uitspraken:
  1. Faillissementsaanvraag afgekeurd: In dit geval kan het bedrijf volgens de rechter nog wel aan haar betalingsverplichting voldoen.
  2. Faillissement wordt schuldsanering: Als natuurlijk persoon kan de rechtbank oordelen dat hij of zij een saneringsplan krijgt om het bedrijf te redden onder leiding van een bewindvoerder. In dit geval gaat u met uw schuldeisers om tafel om tot een akkoord te komen over bijvoorbeeld een vermindering van de opstaande schuld. 
  3. Failliet verklaard: Wanneer de rechter beoordeelt dat het bedrijf niet meer aan haar verplichtingen kan voldoen, wordt het failliet verklaard.
Hoe ziet de procedure van een faillissement eruit?

Wanneer uw bedrijf, of die van uw zakenrelatie failliet gaat, ziet de procedure er als volgt uit:

  1. Eén van de vier bovengenoemde partijen vraagt het faillissement aan bij de rechtbank in de regio van de schuldenaar. Let op dat wanneer u schuldeiser bent, u moet kunnen aantonen dat u de schuldenaar meerdere keren hebt aangemaand en daarna in gebreke hebt gesteld.
  2. De rechtbank stelt vervolgens, na het uitspreken van het faillissement, een curator en een rechter-commissaris aan. De faillietverklaarde wordt handelingsonbevoegd verklaard. De curator is de enige die handelend mag optreden; zijn taak is het te gelde maken van de failliete boedel ten behoeve van de schuldeisers.
     
  3. De rechter-commissaris houdt toezicht op de werkzaamheden van de curator. De rechter-commissaris heeft nog enkele aanvullende bevoegdheden, zoals het oproepen en horen van getuigen en sommige gevallen zelfs het in hechtenis nemen van de failliet verklaarde. Ook moet de rechter-commissaris toestemming geven voor het ontslaan van personeel of de verkoop van inboedel c.q. goederen.
     
  4. Het faillissement eindigt als de schuld is betaald, er een akkoord is met de schuldeisers of als blijkt dat de schuldenaar onvoldoende vermogen heeft om de schulden te betalen. De schulden blijven dan staan.
Wat doet de curator tijdens een faillissement?

De curator neemt de handelingsbevoegdheid over van de schuldenaar. Zijn taak is om de failliete boedel te gelde te maken en het geld te verdelen onder de schuldeisers. In hoofdlijnen zijn de taken van de curator:

  • Het openbaar maken van het vonnis in o.a. een landelijk dagblad.
  • Het opstellen van een lijst met schulden en baten, in samenwerking met de schuldenaar.
  • Het voorbereiden van de zogenaamde verificatievergadering, waar de lijst met schulden wordt vastgesteld.

Het overgebleven geld gaat naar…?

De curator verdeelt de te gelde gemaakte boedel onder de schuldeisers. Er zijn preferente schuldeisers en concurrente schuldeisers.

  • De preferente krijgen voorrang: de fiscus, het UWV en de bank.
  • Het overgebleven bedrag gaat naar de concurrenten, de ‘gewone’ schuldeisers. 
De recht beslist uiteindelijk over het toekennen van de bedragen. Volgens recente cijfers komt bij een faillissement slechts in 6% van de gevallen geld terecht bij de concurrente crediteuren. Het is dan ook aan te bevelen dat schuldeisers eerst in gesprek gaan met de schuldenaar om tot een compromis te komen. De kans is anders groot dat u als scheideiser met lege handen komt te staan. 
Trends en ontwikkelingen omtrent faillissementen in Nederland

Ontwikkelingen in wetgeving: de Faillissementswet

In de Faillissementswet staat simpelweg wat er gebeurd op het moment dat een schuldenaar zijn schulden niet meer kan betalen en dus failliet wordt verklaard. De Faillissementswet in Nederland dateert uit 1893. Er is veel kritiek geweest op deze wet: de wetgeving is van oudsher vooral gericht op de schuldeiser, terwijl in andere landen veel meer de nadruk ligt op het doorgaan, of het redden van de onderneming.

De afgelopen jaren is de wet regelmatig gewijzigd. Ook de Nederlandse wetgeving richt zich nu steeds meer op het redden van de onderneming in financiële moeilijkheden. De meest recente wijzigingen hebben wij voor u onder elkaar gezet:

  • De laatste wetswijziging is op 24 januari 2023 goedgekeurd door de tweede kamer. Deze wetswijziging moet zorgen voor een betere aansluiting tussen het gemeentelijke schuldhulpverleningstraject en de Wsnp. Met als doel dat het voor de schuldenaar toegankelijker wordt om hulp te krijgen van de gemeente en rechtbank.
  • In 2021 is de Wet Homologatie Onderhands Akkoord (WHOA) toegevoegd aan de Faillissementswet. Met deze wet kan er nu een akkoord worden bereikt voor schuldsanering zonder dat alle schuldeisers hiermee instemmen, zolang de rechter het akkoord goedkeurt. Met de WHOA kunnen bedrijven in financiële moeilijkheden, faillissement gemakkelijker vermijden.
  • In 2020 werd de beslag- en executierecht herzien. De beslagvrije voet werd geïntroduceerd aan de Faillissementswet. Het doel van deze wet is om te voorkomen dat de schuldenaar niet meer in zijn bestaansminimum kan voorzien.
Trends faillissementen in Nederland
 
In 2020 en 2021 was er sprake van een sterke daling in het aantal faillissementen in Nederland. De aantallen waren historisch laag. Dit was het effect van de coronasteun vanuit de overheid. De overheidssteun werd stopgezet in het tweede kwartaal van 2022. Als gevolg zagen we dat in het laatste kwartaal van 2022 het aantal faillissementen snel toenam. Er wordt verwacht dat deze stijgingen zullen blijven toenemen in 2023 en 2024. Dit als gevolg van de hoge energieprijzen, hoge rente en de oorlog in Oekraïne. Atradius schat dat het aantal faillissementen in 2024 op 5.300 zal staan. Ter vergelijking, in de crisis van 2013 stond het aantal faillissementen op 12.500.
De belangrijkste oorzaken van een faillissement

Een gezonde onderneming heeft meer bezittingen dan schulden (de onderneming is solvabel) en heeft voldoende geld in kas (de onderneming is liquide) om haar rekeningen te betalen. 

Een faillissement wordt meestal aangevraagd wanneer schuldeisers geen vertrouwen meer hebben dat de onderneming haar openstaande rekeningen nog betaalt. Er zijn een aantal hoofdoorzaken voor een faillissement te onderscheiden:

  • Ondeskundig ondernemerschap (27%): Wanbeheer, of slecht management, is de belangrijkste oorzaak van een faillissement. De ondernemer heeft onvoldoende kennis van de markt, onvoldoende toekomstvisie of anticipeert niet genoeg op veranderende marktomstandigheden.
  • Bedrijfseconomische oorzaken (18%): Dit kan zijn: wanbetaling door een klant, waardoor een bedrijf wordt meegezogen in de slechte financiële situatie van die klant. Of vraaguitval, met andere woorden afname van het aantal klanten. 
  • Financieringsproblemen (15%): Onvoldoende (werk)kapitaal, doordat een onderneming geen financiering kan krijgen of alleen tegen een extreem hoge rente, is een veel voorkomende reden van een faillissement. Vooral jonge start-ups vallen vaak ten prooi aan een faillissement, omdat ze nog geen reserves hebben opgebouwd. In de afgelopen vijf jaar is ook het terugschroeven van de kredietfinanciering door banken een belangrijke oorzaak geweest van een groot aantal faillissementen.
  • Fraude (11%): Er zijn verschillende vormen van faillissementsfraude, zoals het moedwillig aangaan van verbintenissen die niet betaald (kunnen) worden of het alvast verkopen van goederen aan bekenden of familie in aanloop naar een faillissement. 
Hoe ziet een kwetsbare onderneming eruit?

GraydonCreditsafe heeft onderzoek gedaan naar het profiel van de kwetsbare onderneming. Samengevat is de kwetsbare onderneming een jonge onderneming met hooguit één medewerker. De ondernemer zelf is vaak jonger dan 36 jaar, heeft een lagere tot middelbare opleiding en weinig ervaring in de branche. Andere kenmerken zijn:

  • Gevestigd op dure locatie.
  • Vaak handel in exportproducten, wat een onderneming kwetsbaar kan maken.
  • Zwak debiteurenbeheer.
  • Overige financiën vaak niet op orde.
In alle gevallen is het belangrijk tijdig deskundig advies in te winnen.
Hoe herkent u een faillissement bij uw zakenpartner?

Een groot gevaar voor ondernemingen is dat zij worden meegesleurd in het faillissement van een afnemer. U levert keurig elke maand diensten of producten bij iemand waarvan u dacht dat hij één van uw beste klanten was, maar inmiddels wordt u al maanden niet meer betaald. De klant houdt u aan het lijntje en op basis van historische banden geeft u uw klant enige ruimte. Op dat moment bent u wellicht al de belangrijkste financier van uw klant! 
 
De volgende signalen duiden op een negatieve financiële situatie of een naderend faillissement bij uw klant:

  • Groot personeelsverloop: personeel is vaak als eerste op de hoogte van moeilijkheden binnen een bedrijf.
  • Onregelmatige bestellingen: de afnemer koopt zodra hij weer geld heeft of perspectief ziet, of juist zoveel mogelijk nu het nog kan.
  • Onregelmatig betaalgedrag: het bedrijf betaalt de rekeningen op het moment dat er weer voldoende geld binnen komt.
  • Vluchtgedrag van de ondernemer zelf: de ondernemer of de boekhouding is moeilijk aan de lijn te krijgen, scheept u af met vage beloftes of smoesjes en probeert tijd te rekken.

Wanneer de bovenstaande signalen u bereiken, wees dan voorzichtig met leveren aan de klant. Of lever tijdelijk helemaal niet. Wanneer u nog geen kredietinformatie over deze klant hebt aangevraagd, is het belangrijk dat u zo snel mogelijk inzage krijgt in de financiële situatie van deze klant door middel van een kredietrapport of een credit check.

Informatiebedrijven, zoals GraydonCreditsafe, maken gebruik van duizenden (big) data bronnen om de financiële situatie en het betaalgedrag van bedrijven te kunnen achterhalen. Maak gebruik van deze kennis. Door de klant te monitoren, krijgt u updates zodra er signalen uit de markt komen dat er iets bij uw klant speelt. 

Elk bedrijf dat op krediet levert aan afnemers loopt debiteurenrisico; het risico dat de debiteur niet aan zijn verplichtingen kan voldoen. U wilt uw risico’s zoveel mogelijk beperken, maar voor de klantrelatie wel leveren op krediet. Hoe gaat u hiermee om? Lees in deze blog 4 manieren om uw debiteurenrisico te verkleinen.

Sparren over het voorkomen van faillissement met één van onze consultants?

Ontdek wat het monitoren van uw zakenrelaties voor u kan betekenen.