Europees bankentoezicht: effectief of overdadig?

De bankensector staat er goed voor: Europese banken hebben hun liquiditeitsposities verbeterd en kapitaalratio’s versterkt. Toch worden de 130 grootste Europese banken dit jaar onderworpen aan strenge onderzoeken.

Deskundigen vrezen voor een forse rapportagelast, hoge kosten en een remmende werking op de kredietverlening van de banken. Is het verscherpte Europees bankentoezicht niet meer dan terecht of schiet de regelgeving haar doel voorbij?

Europese bankenunie

Om te voorkomen dat de belastingbetaler opnieuw opdraait voor de kosten wanneer een bank in de problemen komt, namen de Europese ministers van Financiën eind vorig jaar het besluit om een bankenunie te vormen. Als onderdeel van de bankenunie zal de Europese Centrale Bank (ECB) vanaf 4 november 2014 toezicht houden op de 130 grootste banken van Europa. Voor Nederland gaat het om ING Bank, ABN Amro, Rabobank, SNS Bank, NWB, BNG en RBS. Momenteel worden alle banken grondig onderzocht. Voor deze onderzoeken moeten de banken grote hoeveelheden data verstrekken over hun balans, producten en kredietdossiers.

Rapportagelast

Toezichtsdirecteur Jan Sijbrand van DNB waarschuwde in november vorig jaar al voor stevig stijgende toezichtskosten als gevolg van de omvangrijke informatieverzoeken en de gedetailleerde onderzoeken, waarvan de ECB de rekening naar de banken stuurt. In zijn nieuwjaarstoespraak verwees voorzitter Chris Buijink van de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) naar de waarschuwing van Sijbrand en deed hij een oproep om een dam te werpen tegen de grotere rapportagelast en de hogere kosten voor het Europese toezicht. Goed toezicht is volgens de voorzitter belangrijk, maar overdaad zou schaden.

Kapitaaleis en kredietverlening

Een ander discussiepunt als het gaat om het Europees bankentoezicht is de hoogte van de kapitaaleis die de ECB hanteert bij de stresstesten voor de banken. Volgens recente berichtgeving dient het kernkapitaal van de banken dit jaar mogelijk minstens 6% te bedragen. In een hoofdredactioneel commentaar van het FD eind vorig jaar riepen de auteurs op om ‘niet te overdrijven met de dijkverzwaring’: “Alle aandacht gaat naar de buffers, terwijl andere elementen, zoals spreiding van de kredietportefeuille, ook van belang zijn.” De auteurs waarschuwden voor het effect van fors hogere kapitaalbuffers op de kredietverlening van de banken. Onlangs sprak ook Patrick Honohan, de president van de Ierse centrale bank, de zorg uit dat banken mogelijk terughoudend zullen zijn met het verstrekken van kredieten om er sterker voor te staan bij de zwaardere stresstesten. De hoofdredactie van het FD sluit haar commentaar af met een oproep: “Het is nu aan toezichthouders en politici om – tegen het populisme in – ervoor te waken dat na de kredietcrisis de balans niet te ver doorslaat.”

Vertrouwen

Mocht dit jaar blijken dat de kredietverstrekking aan het MKB – zoals is voorspeld – flink wordt geremd onder druk van de zwaardere stresstesten, dan schiet het verscherpte Europees bankentoezicht haar doel voorbij. Anderzijds heeft de financiële sector nog een flinke slag te slaan als het gaat om het herstellen van het vertrouwen. Zo meldt het rapport Thema’s DNB toezicht 2014 dat het vertrouwen van het publiek in financiële instellingen als gevolg van de nationalisatie van SNS Reaal en de Liborfraude in 2013 niet of nauwelijks is hersteld. Zolang er ‘incidenten’ zijn, vermoed ik dat het lastig zal zijn om toezichthouders en politici ervan te overtuigen de teugels te laten vieren. De banken zijn aan zet om de verbeteringen die ze de afgelopen tijd hebben doorgevoerd zichtbaar te maken en het vertrouwen van het publiek terug te winnen. Daar zullen ze werk van moeten maken, met een hogere rapportagelast als onvermijdelijke implicatie. Vraag is wel of de zwaarte van de geëiste kapitaaleis en het accent daarop gerechtvaardigd zijn, zeker als de kredietverstrekking hierdoor in gevaar komt. Banken blijven immers, zoals de hoofdredactie van het FD in haar commentaar schreef, van belang als bloedsomloop voor het economisch verkeer.